Cô gái nghĩa hiệp

Thư sinh họ Cố người Kim Lăng, học rộng tài hoa,
nhưng nhà rất nghèo, lại vì có mẹ già không nỡ rời dưới gối, nên hàng ngày chỉ
vẽ thuê viết mướn kiếm ăn. Đã hai mươi lăm tuổi mà vẫn phòng không lạnh
lẽo.
Trước cửa nhà chàng là một ngôi nhà bỏ hoang từ lâu, một hôm có một bà
già cùng một cô gái đến thuê để ở. Vì thấy không có đàn ông, nên chàng cũng chưa
tiện thăm hỏi gốc tích của họ. Một hôm tình cờ từ ngoài về, chàng gặp cô gái
trong phòng mẹ đi ra, tuổi chừng mười tám mười chín, xinh đẹp, thanh tú, trên
đời ít có người sánh kịp. Gặp chàng, cô không tránh mặt nhưng có vẻ nghiêm lạnh.
Chàng vào nhà hỏi mẹ, bà bảo:

- Đó là cô gái ở nhà trước cửa, sang mượn
thước và kéo may. Cô vừa cho biết nhà cũng chỉ có một con một mẹ. Trông cô có vẻ
không phải con nhà nghèo. Hỏi sao không lấy chồng, cô đáp vì còn mẹ già. Để mai
mẹ sang chào bà cụ, nhân tiện dò ý xem sao. Nếu ước vọng của họ không cao xa quá
thì con có thể phụng dưỡng mẹ già thay nàng.

Hôm sau bà qua nhà cô gái,
thấy mẹ nàng là một bà lão điếc. Nhìn trong nhà, tịnh không còn một bữa gạo cho
ngày mai; hỏi cách sinh sống thì chỉ trông nhờ vào hai bàn tay cô gái. Dần dà mẹ
chàng đem chuyện kết thân giữa hai nhà ra ướm hỏi; bà cụ ý như cũng bằng lòng,
nhưng còn quay sang bàn bạc với cô gái; nàng nín lặng, xem chừng không được
vui.

Mẹ về, kể lại cho con nghe và tỏ ý ngờ vực nói:

- Hay là cô
ấy ngại nhà mình nghèo chăng? Tính tình nghiêm nghị không nói không cười, xinh
như đào mận mà lại lạnh lùng như sương tuyết, thật là người kỳ lạ!

Mẹ con
than tiếc một lúc rồi cũng bỏ qua.

Một hôm chàng ngồi ở phòng, bỗng có
một thiếu niên đến nhờ vẽ tranh. Chàng ta diện mạo đẹp đẽ nhưng ý tứ thì khá
buông tuồng. Hỏi ở đâu đến, đáp là ở thôn quệ Sau đó vài ba ngày lại đến một
lần. Lâu dần thành quen, cười đùa cợt nhã. Chàng suồng sã ôm choàng lấy, cũng
không chống cự gì lắm, liền tư thông với nhau. Từ đấy đi lại rất thân
thiết.

Gặp khi cô gái đi ngang, thiếu niên đưa mắt nhìn, hỏi là ai, chàng
đáp:

- Cô hàng xóm.

Thiếu niên nói:

- Đẹp thì đẹp thật, mà
sao thần sắc đáng sợ thế!

Lát sau chàng vào nhà trong, mẹ bảo:

-
Vừa rồi cô gái sang xin gạo, nói đã hai ngày bếp không đỏ lửa. Cô gái thật có
hiếu nhưng nhà nghèo quá, kể cũng đáng thương, ta cũng nên chu cấp ít
nhiều.

Chàng nghe lời, mang đấu gạo sang, gõ cửa nói lại ý mẹ. Cô gái
nhận gạo cũng không cảm tạ.

Hàng ngày nàng sang nhà, thấy mẹ chàng may
vá, cũng vá áo xâu kim giúp mẹ. Ra vào trong nhà, làm lụng mọi việc như con dâu.
Chàng càng thêm biết ơn nàng, mỗi khi có ai biếu xén thức gì đều chia ra biếu
lại mẹ nàng. Cô gái vẫn không hé răng nói một lời cảm tạ. Bỗng nhiên mẹ chàng
mọc cái nhọt ở chỗ kín, đêm ngày kêu khóc. Cô gái thường xuyên đến tận giường
chăm sóc, rửa mụn bôi thuốc cho bà, ngày ba bốn bận. Mẹ rất áy náy nhưng cô
không nề hà chuyện bẩn thỉu. Mẹ nói:

- Ôi, làm sao có một nàng dâu như
con trông nom mẹ lúc tuổi già, để chết cho mát mẻ đây!

Nói xong, bà buồn
bã nghẹn ngào. Cô gái an ủi bà rằng:

- Anh nhà là người con chí hiếu, còn
hơn cảnh nhà cháu mẹ goá con côi gấp trăm lần.

Mẹ nói:

- Tới lui
hầu hạ bên giường, nào phải là việc người con trai hiếu làm nổi đâu. Vả lại,
thân này cũng đã xế chiều, hôm trái nắng trở trời chẳng biết thế nào nên rất
khắc khoải về một người nối dõi.

Đang nói thì chàng vào, mẹ khóc
bảo:

- Mẹ mang ơn nương tử nhiều lắm, con chớ quên báo đáp.

Chàng
cúi đầu vái tạ. Cô gái nói:

- Chàng kính trọng mẹ tôi, tôi không vái tạ,
chàng vái tạ làm gì?

Do đấy chàng càng thêm kính yêu, nhưng cử chỉ nàng
rắn rỏi, không đằm thắm, nên mảy may chẳng sàm sỡ được. Một hôm cô gái ra khỏi
cửa, chàng đăm đăm nhìn theo. Nàng bỗng quay đầu lại cười tươi tắn. Chàng mừng
rỡ vì việc xảy ra đến ngoài ý muốn, bèn chạy theo sang nhà; chọc ghẹo cũng không
kháng cự, vui sướng cùng giao hoan.

Xong xuôi, nàng dặn:

- Việc
này chỉ một lần, không có lần thứ hai đâu nhé!

Chàng không đáp, ra về.
Hôm sau, lại hẹn, thì nàng nghiêm nét mặt, không ngoái nhìn, đi thẳng. Ngày ngày
nhiều lần qua lại, thường gặp nhau luôn, nhưng nàng không hề làm bộ tươi cười
hay dùng lời đưa đẩy; hơi đùa cợt một chút đã nghe những câu lạnh người. Một
hôm, nhân chỗ vắng người, nàng chợt hỏi:

- Chàng thiếu niên hàng ngày vẫn
đến là ai thế?

Chàng kể đầu đuôi; nàng bảo:

- Đã nhiều lần y có
những cử chỉ, thái độ vô lễ với thiếp rồi. Vì là chỗ thân quen với chàng nên
thiếp đành bỏ quạ Nhờ chàng chuyển lời; nếu còn tái phạm tức là không muốn sống
nữa đấy! Đến tối, thiếu niên tới, chàng nói lại, rồi dặn thêm:

- Anh phải
cẩn thận, người ấy không đụng đến được đâu!

Thiếu niên nói:

-
Không đụng đến được, sao anh lại đụng được?

Chàng chối là không có chuyện
ấy, thiếu niên nói:

- Nếu không có gì sao những lời thô lỗ cợt nhả kia
lọt vào tai anh được?

Chàng không còn biết nói thế nào. Thiếu niên
nói:

- Cũng phiền anh chuyển lời hộ: Cô nàng đừng giả vờ nghiêm nghị nữa.
Nếu không, tôi nói toạc ra cho mọi người cùng biết.

Chàng rất giận, đỏ
mặt tía tai; Thiếu niên bèn bỏ đi.

Một đêm, chàng đang ngồi một mình,
bỗng nhiên cô gái tìm đến, cười bảo:

- Em với chàng tình duyên chưa dứt,
lẽ nào không phải là số trời?

Chàng mừng cuống lên, ôm nàng vào lòng. Đột
nhiên, nghe tiếng giày lộp cộp, hai người giật mình nhổm dậy, thì thiếu niên đã
xô cửa bước vào. Chàng kinh hải hỏi:

- Cậu là gì vậy?

Anh ta cười
đáp:

- Tôi đến để xem con người trinh trắng đấy thôi.

Rồi ngoái
nhìn nàng nói:

- Hôm nay không chê trách người khác nữa ử

Cô gái
đỏ bừng gò má, lông mày dựng đứng lên, không nói một lời. Nàng hất mạnh vạt áo,
để lộ một chiếc bao da, thuận tay rút phắt ra một con dao găm sáng loáng, dài
chừng một thước. Thiếu niên trông thấy, sợ hãi bỏ chạy. Nàng đuổi theo ra đến
cửa, nhìn quanh, thì đã mất hút. Nàng cầm dao găm ném vào khoảng không, chỉ nghe
một tiếng "rạt" đã thấy hiện ra một luồng sáng rực rỡ như cầu vồng. Lát sau nghe
tiếng một con hồ trắng, đầu và mình mỗi thứ văng một nơi, nhìn mà thất
kinh.

Cô gái nói:

- Anh bạn đẹp trai của chàng đó. Tôi đã dằn lòng
tha thứ, nhưng hắn nhất định không muốn sống thì biết làm thế nào?

Rồi
nàng cất dao vào bao. Chàng cố kéo trở vào phòng, nàng bảo:

- Vừa rồi yêu
quái làm mất cả hứng, xin để đêm mai.

Nói đoạn ra cửa đi thẳng. Đêm sau,
quả nhiên cô gái lại đến, bèn cùng chàng ân ái. Hỏi về kiếm thuật, nàng
đáp:

- Đó không phải là điều chàng nên biết. Hãy giữ kín, nếu lộ ra, e
tai vạ đến chàng.

Lại bàn chuyện hôn nhân, cô gái nói:

- Đã chung
chăn gối, lại lo liệu việc nhà, không phải vợ thì còn là gì? Đã là vợ chồng hà
tất phải nói đến cưới hỏi.

Chàng hỏi:

- Hay là chê tôi
nghèo?

Nàng đáp:

- Chàng đã đành là nghèo, nhưng thiếp giàu sao?
Sum vầy đêm nay, chính là thương chàng nghèo đấy thôi.

Khi chia tay nàng
lại dặn:

- Việc làm cẩu thả này không thể thường luôn được. Lúc nên đến,
thiếp sẽ tự đến, không nên đến thì ép buộc nhau có ích gì!

Về sau mỗi lần
gặp gỡ, hễ chàng nói chuyện riêng tư là cô gái lại tránh đi. Tuy nhiên, việc vá
may nấu nướng vẫn một tay nàng quán xuyến, không khác gì người vợ chính
thức.

Được mấy tháng, mẹ nàng chết, chàng dốc sức lo việc ma chay. Từ đó,
nàng ở nhà một mình. Chàng nghĩ phòng không bóng chiếc có thể tính chuyện chung
chạ được, bèn nhảy qua tường mà vào, đến bên cửa sổ gọi mãi, nhưng rốt cuộc
chẳng một ai thưa. Bèn lại cửa chính nhìn vào thì nhà trống không mà cửa vẫn
cài. Chàng ngờ cô gái có nơi hò hẹn nào khác. Đến đêm, lại tới, vẫn y như vậy,
chàng bèn tháo viên ngọc vẫn đeo bên mình để lại trên cửa sổ rồi đi. Hôm sau gặp
nhau ở buồng mẹ. Khi chàng đi ra, cô gái theo sau nói:

- Chàng ngờ thiếp
ử Mỗi người đều có tâm sự riêng, không thể nói hết với người khác. Nay dẫu muốn
chàng hết ngờ cũng đâu có được. Nhưng có một việc phiền chàng lo liệu
gấp.

Chàng hỏi việc gì, nàng đáp:

- Thiếp có mang đã tám tháng
rồi, e sinh nở nay mai. Nhưng danh phận của thiếp chưa rõ ràng, chỉ có thể sinh
con cho chàng chứ không thể nuôi con cho chàng được. Chàng hãy thưa riêng với mẹ
lo tìm một người vú nuôi, nói dối là con xin được chứ đừng nói là con do thiếp
sinh ra.

Chàng nhận lời, về kể lại với mẹ, bà cười bảo:

- Con bé
này kỳ thật! Hỏi cưới thì không chịu, mà lại ăn vụng với con mình.

Bà vui
mừng làm theo ý nàng và chờ đợi.

Lại cách hơn một tháng, có đến mấy ngày
cô gái không sang. Mẹ lấy làm ngờ, đến cửa nhìn xem thì cửa đóng mà nhà vắng
lặng. Gõ cửa hồi lâu mới thấy cô gái đầu bù tóc rối, mặt mũi không rửa, từ trong
buồng bước ra, mở cửa cho bà vào xong, đóng lại ngay. Vừa vào trong nhà đã nghe
tiếng trẻ khóc oe oe trên giường. Bà kinh ngạc hỏi:

- Con sinh từ bao giờ
vậy?

Nàng thưa:

- Đã ba ngày.

Giở tã lót ra xem thì là đứa
bé trai, má bụ bẫm trán rộng, bà vui mừng nói:

- Con đã vì già mà nuôi
cháu; một mình lênh đênh, rồi sẽ nương tựa vào ai?

Cô gái nói:

-
Điều con canh cánh trong lòng, chẳng dám phơi bày cùng mẹ. Đợi lúc đêm hôm vắng
vẻ sẽ cho cháu về với bà. Mẹ về nói chuyện với con trai, cũng thầm cho là lạ.
Đến đêm, bế đứa trẻ về. Lại mấy đêm sau, vào khoảng nửa đêm, cô gái bỗng gõ cửa,
bước vào, tay xách chiếc túi da cười nói:

- Việc lớn của thiếp đã xong
rồi. Từ nay xin vĩnh biệt!

Chàng vội hỏi duyên cớ, nàng nói:

-
Công ơn nuôi mẹ thiếp vẫn khắc sâu trong dạ. Trước đây thiếp từng nói "Chỉ một
lần thôi, không có lần thứ hai" không phải có ý đem việc chung đụng gối chăn ra
để báo đáp. Chỉ vì chàng nghèo không thể lấy được vợ nên gắng sinh cho chàng một
đứa con để nối dõi. Những mong chỉ một lần là thành, chẳng ngờ lại thấy có kinh
nên phải "phá giới" lần thứ hai. Nay ơn chàng đã đền, chí thiếp đã toại, chẳng
còn gì ân hận nữa!

Chàng hỏi:

- Trong túi có vật gì
đấy?

Nàng đáp:

- Đầu kẻ thù!

Hé ra cho nhìn, thì râu tóc
bết vào nhau mà máu loang nhoè nhoẹt. Chàng sợ muốn đứt hơi, lại hỏi kỹ thêm.
Nàng nói:

- Trước đây thiếp không dám nói với chàng, vì sợ nếu chuyện
không giữ kín được sẽ lộ ra. Nay việc đã xong, kể chàng nghe cũng chẳng hại gì.
Thiếp vốn là người Chiết Giang, cha làm quan Tư mã bị kẻ thù hãm hại, nhà cửa bị
tịch biên. Thiếp phải cõng mẹ già đi trốn, ẩn giấu họ tên, chôn vùi tung tích đã
ba năm rồi. Sở dĩ không báo thù ngay chỉ vì mẹ đang còn. Đến khi mẹ mất, lại
vướng "khối thị" đang mang trong bụng. Vì thế cứ nấn ná mà thành lâu. Đêm hôm nọ
thiếp đi vắng, chẳng có duyên gì khác, chỉ vì đường sá cổng ngõ chưa thông
thuộc, sợ có sự nhầm lẫn mà thôi.

Nói xong nàng ra cửa, lại dặn
rằng:

- Đứa con thiếp sinh ra, hãy chăm sóc cẩn thận! Chàng phúc mỏng,
chẳng sống lâu được, con rồi sẽ làm rạng rỡ cửa nhà. Đêm khuya đừng làm kinh
động đến mẹ, thiếp đi đây!

Chàng đang rầu rĩ, toan hỏi đi đâu thì nàng đã
vụt đi nhanh như chớp, chỉ nháy mắt đã không thấy đâu bóng dáng nữa. Chàng than
tiếc, đứng sững như kẻ mất hồn. Sáng hôm sau chàng kể lại với mẹ, hai mẹ con cứ
tấm tắc là chuyện lạ lùng.

Ba năm sau quả nhiên chàng mất. Đứa con mười
tám tuổi đỗ Tiến sĩ, phụng dưỡng bà nội cho đến hết tuổi già.