chuyện của conan doyle

Hãy nói đi, anh Burger - Kennedy nói - Tôi rất thích được tiếp nhận những điều
bí mật của anh...
Hai nhà khảo cổ trứ danh, cả hai đều là những nhà chuyên
môn về thời cổ đại La Mã, đang ngồi trong căn phòng của Kennedy ở đường Corso,
buổi tối trời lạnh lẽo. Họ đã kéo ghế bành của họ sát gần lại cái lò sưởi tồi
tàn kiểu Ý, là thứ lò phun ra nhiều khói hơn là hơi nóng. Bên ngoài, dưới những
vì sao trong sáng của mùa đông là thành phố La Mã hiện đại, dài dặc những cột
đèn điện, những tiệm cà phê đèn sáng rực rỡ, những xe cộ chạy qua lại, một đám
người đông đặc trên các hè phố. Nhưng ở bên trong căn phòng lộng lẫy của nhà
khảo cổ trẻ tuổi và giàu có người Anh, thành phố La Mã cổ xưa đang trưng bày các
kho tàng của nó. Trên các bức tường treo lủng lẳng những đồ trang sức đã nứt rạn
hư hỏng. Những pho tượng cũ kỹ xám nhạt của những vị nguyên lão và những người
lính, với những cái đầu hung bạo của họ được bày trong tất cả mọi xó xỉnh. Họ có
vẻ rình rập những điều gì được nói ra trong căn phòng. Trên chiếc bàn kê giữa
nhà, ở giữa một đống giấy tờ, những mảnh vỡ, những đồ trang trí linh tinh, người
ta thấy nối bật lên sự tái tạo lừng danh của Kennedy về các nhà tắm của
Caraculla, một sự tái tạo mà khi trưng bày ở Berlin đã gây nên rất nhiều sự quan
tâm và thán phục. Những chiếc bình cổ hai quai được treo trên trần nhà. Nhưng
món đồ lạc xoong chính cống được bày ra trên một tấm thảm đỏ Thổ Nhĩ Kỳ rất đẹp.
Tất cả những đồ vật được quy tụ lại như vậy đều có một nguồn gốc chính xác không
chê trách vào đâu được, đều rất hiếm thấy và đều có một giá trị vô kể. Thật sự
thì Kennedy chỉ mới ngoài ba mươi tuổi, nhưng trong lãnh vực sưu khảo về ngành
chuyên môn này anh đã đạt được sự lừng danh ở Âu châu. Ta cũng cần nói ngay rằng
anh có một túi tiền khá lớn, việc này có thể tạo nên một trở ngại hiểm nghèo hay
một lợi thế đáng kể trong cuộc chạy đua tới danh vọng. Thường khi Kennedy tự để
mình xao lãng bởi những đam mê khoái lạc. Nhưng anh có một tinh thần sâu sắc, có
khả năng thực hiện các nỗ lực lâu dài và tập trung, và các nỗ lực này thường
được tiếp nối bởi những phản ứng đột khởi của cơ thể. Gương mặt đẹp đẽ, vầng
trán thanh thản và xanh tái, cái mũi dữ dằn của anh có vẻ một nét phóng túng ở
miệng anh tất cả đều biểu hiện khá rõ ràng sự dung hòa được thiết lập giữa sức
mạnh và sự yếu mềm.
Người bạn của anh là Julius Burger thì lại là một kiếu
người rất khác biệt. Người ta thấy một sự trộn lẫn kỳ lạ trong các nguồn gốc của
anh. Là con của một người bố Đức và một người mẹ Ý, anh có được những đức tính
mạnh mẽ của phương Bắc mà những phong cách sôi nổi hơn của miền Nam đã làm cho
dịu bớt đi. Những ánh mắt màu xanh của dân Tenten làm sáng ngời bộ mặt đã hóa ra
màu đồng vì sạm nắng. Những lọn tóc nâu bao quanh vầng trán vuông vắn. Không có
râu, điều này làm tăng thêm nét mạnh mẽ và vững chắc của quai hàm. Kennedy
thường nhận xét rằng nó giống như quai hàm người La Mã ở các pho tượng cùng với
sức mạnh thô bạo của giống người Đức, lúc nào cũng nổi lên tính chất tế nhị của
người Ý. Nhưng nụ cười chân thật và cái nhìn thẳng thắn đã đế cho mọi người hiểu
rằng sự tế nhị đó không ảnh hưởng gì tới tính tình của anh. Về tuổi tác và danh
vọng thì anh cũng ngang hàng với anh bạn người Anh, tuy nhiên cuộc sống và công
việc của anh đã vấp phải nhiều khó khăn hơn. Mười hai năm trước đây anh đã tới
Rome với tư cách một sinh viên nghèo khố, từ đó anh sống ở đó với một số tiền
còm cõi mà trường đại học Born đã trợ cấp đế anh theo đuổi công cuộc sưu tầm một
cách cực nhọc, chậm chạp, ngoan cường, với một sự bền bỉ và một sức mạnh hiếm có
về tinh thần, anh đã từng bước một leo lên các bậc thang danh vọng. Hiện nay anh
là hội viên của Viện Hàn lâm Berlin, và người ta có đủ lý lẽ để tin rằng chẳng
chóng thì chầy anh sẽ được mời nhận một chân giảng dạy trong trường đại học lớn
nhất nước Đức. Nhưng nếu chỉ nhằm vào một mục đích, trên bình diện khảo cổ học,
anh có thể đạt tới cùng một trình độ cao như ông bạn người Anh, thì trên mọi mặt
khác anh đã bị thua sút rô ràng. Không bao giờ anh xao lãng một phút giây trong
việc học hỏi để trau dồi sự hào hoa phong nhã. Chỉ những khi nào nói về nghiệp
vụ thì anh mới tỏ ra thực sự linh hoạt và có một tâm hồn. Ngoài ra anh thường
trầm lặng, lúng túng, có một ý thức thái quá về những khiếm khuyết của mình, và
anh chịu đựng một cách bực bội những chuyện nhỏ nhặt mà những người không có ý
kiến gì để phát biếu thường gặp phải.
Tuy nhiên từ một vài năm này giữa hai
đối thủ rất khác biệt nhau này, mối quan hệ đã được ráp nối; mối quan hệ có vẻ
dần dà tiến tới tình bằng hữu. Không có gì đáng ngạc nhiên về việc đó cả: họ cảm
thấy họ là những người duy nhất trong đám thanh niên đã có được đầy đủ các kiến
thức và nhiệt tình để hiểu biết giá trị của nhau. Sự tương đồng về các mối quan
tâm cũng như về việc nghiên cứu của họ càng làm cho họ gần gũi nhau hơn khi mà
mỗi người đều bị lôi cuốn bởi sự hiểu biết của người kia. Rồi còn có một cái gì
hơn nữa đã len lỏi vào mối giao tình của họ: Kennedy rất thích thú vì sự thành
thực và giản dị của đối thủ trong khi ngược lại, Burger bị mê hoặc vì sự sinh
động về tinh thần và sự khinh khoái về trí tuệ là những thứ đã làm cho Kennedy
trở thành con người thời thượng của xã hội Rome. Tôi cố ý nói chữ “đã làm”, vì
hiện lúc này thì anh thanh niên người Anh đang phải chịu một hình thức phóng
trục nào đó. Một chuyện tình mà những chi tiết không bao giờ dược biết tới đầy
đủ đã phát lộ ra một sự thiếu can đảm và ngay cả một sự nhẫn tâm mà nhiều bè bạn
của anh cho là đáng ghét, nhưng trong các giới nghệ sĩ và sinh viên mà anh
thường thích lui tới thì các tiêu chuẩn về danh dự không quá khắc khe đối với
những chuyện như vậy: sự tò mò và lòng ghen tị ở nơi đó mạnh hơn là sự chê
trách.
- Hãy nói đi, Burger!
Kennedy vừa nói vừa nhìn chằm chằm vào bộ mặt
trầm tĩnh của người bạn.
- Tôi rất thích dược tiếp nhận những điều thầm kín
của anh.
Anh vừa nói vừa vung vẩy bàn tay về phía một tấm thảm trên tấm thảm
có một trong những cái giỏ mây để đựng hoa quả, những cái giỏ dài và nông lòng,
rất thông dụng ở xứ Campanic. Và cái giỏ chứa đầy những hòn đá có chạm trổ,
những đồ khảm, những tờ giấy bằng vỏ cây rách nát, những đồ vật kim loại han rỉ.
Một người không ở trong nghề chắc sẽ cho rằng những món đồ này vừa từ chợ bán đồ
lạc xoong tới. Nhưng một nhà chuyên môn sẽ nhận ra ngay rằng đây là những đồ quý
hiếm có một không hai. Trong cái giỏ mây này có những thứ để thay thế một mắt
xích bị thiếu trong chuỗi xích tượng trưng cho sự phát triển về mặt xã hội của
loài người. Chính là anh chàng người Đức đã mang những món quý hiếm này vào
phòng của anh chàng người Anh; cặp mắt của Kennedy sáng lên một cách nôn
nóng.
- Tôi không muốn là kẻ trông chuyện, mà cũng không muốn can thiệp vào
việc tìm kiếm kho tàng của anh, - anh nói tiếp trong khi Burger châm một điếu xì
gà, - thật tình tôi rất thích được nghe anh nói? Chắc là anh đã phát hiện ra một
điều gì rất quan trọng anh sẽ làm đảo lộn tất cả Âu châu?
- Mỗi nhà khảo cổ
học ở nơi đây đều có hàng triệu các thứ vụn vặt lẻ tẻ này? - Anh chàng người Đức
trả lời, - nó có nhiều đến nỗi hàng chục nhà bác học sẽ có thể bỏ ra hết cả cuộc
đời họ để nghiên cứu chúng và tạo ra một danh vọng vừng bền như “lâu đài” Saint
Ange vậy?
Kennedy đứng lặng mải mê suy nghĩ, những nếp nhăn hằn lên trên
trán. Anh lấy ngón tay vuốt ve chòm râu vàng hoe. Sau đó anh nói:
- Anh đã
giấu đầu hở đuôi rồi, anh Burger ạ! Những lời nói của anh chỉ thích hợp với một
giả thuyết duy nhất? Anh đã khám phá ra những hầm mộ mới.
- Tôi cũng nghĩ là
anh sẽ đi tới kết luận này ngay khi vừa nhìn thấy bộ sưu tập của tôi.
- Nghĩa
là cái nhìn thoáng qua của tôi đã khiến cho tôi đưa ra giả thuyết; nhưng lời
nhận xét của anh đã biến giả thuyết của tôi thành sự xác quyết. Ngoài các hầm mộ
ra không có nơi nào lại có thể chứa đựng được một số lượng di chỉ, tàn tích như
vậy.
- Đồng ý! Việc này không có gì là bí ẩn cả... Tôi đã tìm thấy những hầm
mộ mới.
- Ở chỗ nào vậy?
- À, anh bạn Kennedy thân mến, đó là điều bí mật
của tôi! Tôi chỉ cần nói với anh rằng địa điểm của chúng khó tin được đến nỗi
không có cơ may trong một phần triệu lần cho một anh chàng hiếu kỳ nào khác dòm
ngó tới. Chúng thuộc vào một thời đại khác hẳn mọi thời đại mà ta đã biết; chúng
đã được dành làm nơi chôn cất những tín đồ Cơ đốc lừng danh nhất; do đó những
tàn tích và di chỉ ở đó tuyệt đối không giống mọi thứ đã được phát hiện cho tới
nay. Anh bạn ạ, nếu tôi không biết kiến thức và nghị lực của anh thì tôi đã
không ngần ngại gì để nói tất cả với anh, với điều kiện là không được tiết lộ bí
mật. Nhưng với cá tính của anh, tôi nghĩ là tốt hơn hết tôi phải soạn thảo bản
tường trình của riêng tôi trước khi phải đương đầu với một cuộc ganh đua ghê
gớm!
Kennedy yêu quý nghề nghiệp của anh với một nhiệt tình gần như một thứ
bệnh hoạn (một lòng yêu thích mà anh luôn luôn tận tụy ngay ở giữa các trò vui
nằm trong tầm tay một thanh niên giàu sang và ưa khoái lạc). Anh cũng có nhiều
tham vọng; nhưng tham vọng của anh đi theo sau sự thích thú và quan tâm hoàn
toàn trừu tượng mà anh dành cho tất cả những gì liên quan tới đời sống và lịch
sử thành La Mã cổ xưa. Anh có một khát vọng điên cuồng muốn nhìn thấy cái hầm mộ
mà người bạn vừa phát hiện.
Anh nói tiếp một cách rất nghiêm túc:
- Hãy
nghe đây, anh bạn Burger! Ttôi bảo đảm với anh rằng anh có thể đặt lòng tin một
cách mù quáng vào tôi Tôi sẽ không viết gì về những điều mà tôi thấy mà không có
sự cho phép rõ ràng của anh. Tôi hiểu rõ các cảm nghĩ của anh. Chúng cũng hoàn
toàn tự nhiên thôi. Nhưng anh sẽ tuyệt đối không có gì phải lo ngại về tôi cả.
Ngược lại, nếu anh không tin tôi, tôi sẽ tự mình thực hiện một cuộc tìm tòi có
hệ thống, và chắc chắn tôi sẽ tìm ra những hầm mộ mới của anh. Trong trường hợp
này chắc chắn là tôi sẽ sử dụng chúng theo ý thích của tôi, vì tôi không phải là
người chịu ơn của anh.
Burger cười mỉm với điếu xì gà trên môi. Anh nói:
-
Anh bạn Kennedy ạ, tôi đã nhận thấy mỗi khi tôi cần một tin tức nào, anh không
luôn luôn sẵn sàng cung cấp nó một cách mau lẹ như thế đâu?
- Có bao giờ tôi
từ chối điều gì với anh không? Ngược lại, anh nhớ chứ: chính tôi là người đã
trao cho anh tài liệu để viết bài nói về đền thờ các nữ thánh...
- Phải,
nhưng việc đó không quan trọng như vậy! Nếu tôi hỏi anh về một vấn đề bí mật tôi
phải tự hỏi là liệu anh có trả lời tôi không? Và những hầm mộ mới này đối với
tôi là một vấn đề rất hệ trọng, và để trao đổi lại, tôi rất muốn được đón nhận ở
anh một vài điều bí mật… Chàng thanh niên người Anh nói:
- Tôi không hiểu anh
muốn nói tới việc gì. Nhưng nếu anh có ngụ ý rằng anh sẽ chỉ trả lời câu hỏi của
tôi về các hầm mộ mới đó với điều kiện là chính tôi phải trả lời mọi câu hỏi mà
anh thích đặt ra, thì tôi xin nói với anh: đồng ý!
- Được lắm! - Burger nói
và ngồi xuống cái ghế bành với sự khoan khoái, miệng nhả ra một vòng khói xanh
lớn - Vậy thì hãy kể cho tôi nghe sự thật về các liên hệ của anh với cô Mary
Saunderson đi.
Kennedy nhảy chồm lên và nén một cái nhìn giận dữ vào người
bạn tàn nhẫn của mình, anh la lên:
- Thế này là nghĩa làm sao? Đó là một câu
hỏi à? Có lẽ anh nghĩ là anh nói đùa hả? Chưa bao giờ anh có một câu nói đùa tệ
hại hơn thế!
- Không, - Burger đáp lại với một vẻ thản nhiên. - Các chi tiết
của vụ này làm tôi quan tâm. Tôi không hiểu biết nhiều về người đời, về phụ nữ,
về đời sống thị thành, và về các loại chuyện này; một sự cố như vậy đã gây ra
cho tôi sự mê hoặc của cái xa lạ. Anh, thì tôi đã biết anh. Cô ấy, tôi có biết
mặt cô ấy... tôi cũng đã nói chuyện với cô ấy vài lần. Đúng thật là tôi rất muốn
được nghe chính miệng anh nói ra câu chuyện chính xác về những gì đã xảy ra giữa
anh và cô ấy.
- Tôi sẽ không nói với anh một tiếng nào về chuyện đó?
- Tùy
ý anh. Ta hãy cho đó là một sự ngẫu hứng thôi. Tôi muốn xem rằng anh có chịu
tiết lộ một điều bí mật cũng dễ dàng như tôi không, tùy anh, tôi sẽ nói ra điều
bí mật của các hầm mộ của tôi. Anh muốn giữ kín điều bí mật của anh à? Được rồi?
Tôi hãy chờ xem. Nhưng tại sao anh lại nghĩ rằng tôi sẽ không giữ điều bí mật
của tôi?... Thôi, chuông nhà thờ Saint Jean đã điểm mười giờ: đã tới lúc tôi đi
về đây.
- Không, hãy đợi một lát! - Kennedy nằn nì - Về phần anh thì sự ngẫu
hứng này làm tôi kinh ngạc đấy, anh Burger ạ? Muốn biết một câu chuyện tình mà
sự kết thúc đã xảy ra từ nhiều tháng rồi... Anh có biết người ta thường coi một
gã đàn ông đi rêu rao những chuyện trăng hoa của mình là thế nào không? Như là
một tên khốn nạn nhất trên đời.
- Tất nhiên là vậy! - anh chàng người Đức
đồng ý và cầm lấy cái giỏ của mình. - Khi một người phạm vào lỗi để lộ chuyện
riêng tư đối với một phụ nữ mà không ai nghi ngờ, thì con người đó đúng là hạng
người mà anh đã nói. Nhưng hẳn anh đã biết là cả thành phố La Mã này đã nói về
câu chuyện của anh. Do đó tôi thấy anh không làm điều gì sai trái với cô Mary
Saunderson khi kể lại câu chuyện với tôi. Sau hết, tôi kính trọng các nỗi băn
khoăn của anh... và xin chúc anh một đêm ngủ ngon.
- Hãy đợi đó ! Hãy đợi một
lát!..
Kennedy đặt một bàn tay lên cánh tay Burger và nói thêm.
- Vụ những
hầm mộ này làm tôi bị kích động quá; và tôi sẽ không buông tha anh một cách dễ
dàng như vậy? Anh không muốn đặt một câu hói khác để trao đổi với tôi à? Một câu
hỏi ít kỳ cục hơn có được không?
- Không, không có câu hỏi nào khác nữa! –
Burger vừa trả lời vừa khoác cái giỏ vào tay. - Anh đã từ chối rồi; không nói
tới chuyện đó nữa? Chắc chắn là anh hoàn toàn có quyền không nói. Và chắc chắn
là tôi cũng hoàn toàn có quyền như vậy. Vậy thì một lần nữa, xin chào tạm biệt,
anh bạn Kennedy thân mến!
Anh chàng người Anh nhìn theo Burger đi ra khỏi căn
phòng. Anh chàng người Đức vừa đặt tay vào chốt cửa thì chủ nhà đã gọi anh ta
lại với bộ điệu của một người cố làm vẻ tươi tỉnh trước một việc không thể tránh
được.
- Anh bạn, dừng lại đi! Tôi thấy anh hoàn toàn lố bịch, nhưng vì là
chuyện chẳng đặng đừng, tôi đành phải chịu theo các điều kiện của anh thôi, có
phải không? Tôi rất ghét nói chuyện về một người đàn bà; tuy nhiên anh đã nói có
lý; tất cả thành phố La Mã đều biết rồi và tôi tin rằng tôi sẽ không thể cho anh
biết được thêm điều gì khi anh đã biết tất cả. Anh muốn biết điều gì nào?
Anh
chàng người Đức thong thả đi lại gần lò sưởi, đặt cái giỏ xuống đất và ngồi
phịch xuống cái ghế bành.
- Cho tôi xin một điếu xì gà nữa được không? - Anh
hỏi - Cám ơn nhiều! Tôi không bao giờ hút thuốc lúc làm việc, nhưng tôi sẽ có
lợi nhiều hơn trong một cuộc đàm luận khi tôi chịu ảnh hướng của thuốc lá. Bây
giờ ta hãy trở lại chuyện cô thiếu nữ mà anh đã có một cuộc phiêu lưu nhỏ này.
Rồi thì cô ta ra làm sao?
- Cô ấy vẫn sống với gia đình.
- À, ừ! Ở bên
nước Anh hả - Phải.
- Ở miền nào của nước Anh? Ở London hả?
- Không, ở
Twickenham - Anh bạn Kennedy thân mến, xin tha lỗi cho tính tò mò của tôi nhé?
Xin hãy quy tính hiếu kỳ này vào sự kém hiểu biết của tôi về đời sống xã hội.
Chắc chắn người ta vẫn cho là chuyện thường tình khi thuyết phục một cô thiếu nữ
đi với bạn trong ba tuần lễ, và sau đó trả cô ta lại với gia đình cô ta ở... Anh
đã gọi tên nói đó là gì nhỉ?
- Twickenham.
- Đúng là tên đó, Twickenham.
Nhưng đây là những chuyện hoàn toàn mới lạ với tôi, và tôi không thể hình dung
được anh đã hành xử như thế nào. Này nhé, nếu anh thật sự yêu cô thiếu nữ đó thì
hẳn là tình yêu của anh đã không bốc thành hơi trong ba tuần lễ: do đó tôi suy
diễn ra rằng anh chẳng yêu cô ta một chút nào. Nhưng nếu anh không yêu cô ta,
thì gây ra vụ tai tiếng lớn này làm gì, vụ này làm anh phiền phức đôi chút,
nhưng cô ấy thì phiền phức rất nhiều.
Kennedy buồn bã nhìn chằm chằm vào cái
hốc đỏ lửa của lò sưởi.
- Đây đúng là một cách hợp lý để tóm tắt vấn đề. Tình
yêu là một từ lớn để diễn dịch vô số kể các trạng thái của tình cảm. Tôi đã yêu
cô ấy, và... Thực ra anh nói là anh đã gặp cô ấy mà. Vậy thì anh đã biết sự
quyến rũ của cô ấy. Tuy nhiên, bây giờ nghĩ lại tôi thấy là tôi không bao giờ
thật sự yêu cô ấy cả.
- Vậy thì, anh bạn Kennedy thân mến, tại sao anh lại
hành xử như thế?
- Tôi nghĩ là vì sự đam mê phiêu lưu...
- Thế nào? Anh có
sở thích về các chuyện phiêu lưu đến vậy cơ à?
- Không có những chuyện phiêu
lưu thì tình sự biến động trong đời sống ở đâu? Tôi đã bắt đầu để ý tới cô ấy
với dụng ý làm một cuộc phiêu lưu. Tôi đã săn bắn đủ mọi loại muông thú, nhưng
không một con mồi nào quý bằng những người đàn bà đẹp, cộng thêm vào ý định đó
là sự kích thích của nỗi khó khăn, bởi vì cô ta là bạn gái của phu nhân Emily
Rood và muốn gặp riêng cô ta là một điều gần như bất khả... nhưng trên hết cả là
trong tất cả các trở ngại làm tôi bị kích động, thì điều sau đây đã làm tôi
quyết định: ngay từ buổi đầu chúng tôi gặp nhau, tôi đã nghe từ miệng cô ta nói
ra là cô ta đã đính hôn.
- Lạy Chúa tôi! Đính hôn với ai?
- Cô ta không
nói tên ai cả.
- Tôi tin rằng mọi người đều không biết tên người này? Thế là
đối với anh, chính cái chi tiết này đã tô điểm thêm cho cuộc phiêu lưu phải
không?
- Một chút hương liệu mà, anh hiểu chứ?
- Ồ, hãy tin tôi đi: tôi
rất ngu dốt về nhưng điều đó!
- Anh bạn thân mến ơi, quả táo mà anh hái lén
trên cây táo nhà hàng xóm có phải bao giờ cũng thơm ngon hơn quả táo rụng từ cây
táo nhà anh xuống không?... Sau đó tôi phát hiện ra rằng tôi đã không hững hờ
với cô ấy.
- Sao? Ngay gay là lập tức à?
- Ồ không! Sau ba tháng bao vây
với đấy đủ hầm hố, mìn bẫy... nhưng cuối cùng tôi đã chinh phục được cô ấy. Cô
ấy hiểu rằng tôi đang ly thân với vợ tôi và tôi không có thể kết thúc một cách
bình thường mọi chuyện. Tuy thế cô ấy vẫn đến với tôi, và chúng tôi đã sống qua
vài ngày kỳ thú.
- Thế còn người đàn ông kia? - Berger hỏi.
Kennedy nhún
vai:
- Tôi nghĩ là chúng ta đang đứng trước kết quả đấu tranh sinh tồn của kẻ
mạnh hơn. Nếu anh chàng kia là kẻ mạnh hơn trong hai chúng tôi thì cô ấy đã
không bỏ rơi anh ta. Thôi, bây giờ hãy nói chuyện khác; tôi đã chán chuyện này
lắm rồi!
- Một câu hỏi nữa thôi. Làm thế nào mà anh đã dứt bỏ được cô ấy
trong ba tuần lễ?
- Này, cả hai đứa chúng tôi đều đã thỏa mãn đôi chút nỗi
khát khao, anh hiểu chứ? Cô ấy khăng khăng từ chối việc quay lại Rome là nơi mà
cô ấy thấy mình buộc lòng phải gặp mặt những người cô ấy quen biết, mà nhất định
Rome là tối cần thiết với tôi, và tôi cũng đã nhớ nhung công việc của tôi. Đó là
lý do bình thường thứ nhất cua sự tan vỡ. Ngoài ra ông bố già của cô ấy lại
thình lình tới khách sạn, và ông cụ đã la cho chúng tôi một trận... Thế là cuộc
tình đã có một chiều hướng quá khó chịu khiến tôi thật sự thấy vui vẻ khi thoát
khỏi nó, mặc dù tôi đã nhớ cô ấy một cách khủng khiếp trong ít lâu. Bây giờ tôi
tin tưởng là anh sê không nhắc lại một chút gì về những chuyện tôi đã nói với
anh.
- Bạn Kennedy thân mến, không bao giờ tôi dám làm việc đó đâu? Nhưng tất
cả những gì anh kể lại làm tôi rất quan tâm vì tôi đã hiểu rõ được nhân sinh
quan của anh. Nó hoàn toàn khác hắn quan niệm của tôi, bởi vì tôi đã biết rất ít
sự đời... Và bây giờ anh muốn tôi nói cho anh biết về những hầm mộ mới của tôi
phải không? Anh có cố gắng bảo tôi mô tả chúng ra cũng vô ích thôi. Không bao
giờ anh tìm thấy chúng qua một sự mô tả sơ sài. Việc duy nhất phải làm là tôi
phải dẫn anh tới đó.
- Thật là tuyệt diệu!
- Bao giờ anh muốn đến chỗ
đó?
- Càng sớm càng tốt. Tôi rất nôn nóng...
- Sự thật là đêm nay rất đẹp,
tuy rằng hơi lạnh một chút. Anh có muốn rằng chúng ta sẽ khởi hành trong một giờ
nữa không? Phải hết sức thận trọng để khỏi bị theo dõi. Nếu có kẻ nào trông thấy
chúng ta cùng đi săn lùng với nhau, hắn sẽ đánh hơi ngay ra một, vụ làm ăn
mới.
- Đồng ý về sự thận trọng tối đa, - Kennedy đáp lại, - Có xa không?
-
Vài cây số - Không quá xa đế đi bộ tới chứ?
- Ồ không! Ta có thể dễ dàng đi
tới đó.
- Vậy thì tốt nhất là đi bộ. Một anh đánh xe ngựa sẽ nói lung tung
nếu anh ta để chúng ta xuống một nơi hoang vắng vào nửa đêm.
- Rất đúng!
Chúng ta sẽ gặp lại nhau lúc nửa đêm ở chỗ góc đường Appienne. Tôi phải về qua
nhà để lấy diêm, nến và các đồ vật linh tinh.
- Tuyệt hảo, Burger ạ! Tôi nghĩ
rằng anh đã rất hào hoa khi cho tôi biết điều bí mật của anh, và tôi xin hứa là
sẽ không viết gì trước khi anh công bố bản tường trình. Bây giờ, chào tạm biệt!
Anh sẽ gặp tôi lúc nửa đêm ở góc đường Appienne.
Không khí lạnh lẽo và trong
trẻo vang vọng những tiếng chuông có nhạc điệu của cái thành phố lắm đồng hồ này
khi Burger, quấn mình trong một chiếc măng tô kiểu Ý, tay mang một cây đèn, đi
tới chỗ hẹn gặp.
Kennedy từ trong bóng tối đi ra trước mặt anh.
- Hăng hái
trong công việc cũng như trong tình yêu! - Anh chàng người Đức kêu lên và cười
lớn.
- Đúng. Tôi đã tới đây từ gần nửa tiếng đồng hồ.
- Tôi hy vọng là anh
đã không nói với ai một mảy may nào về mục đích cuộc hành trình của chúng ta
chứ?
- Không ngu như vậy đâu! Xin thề có trời, tôi bị lạnh buốt thấu xương
đây này! Đi thôi , Burger, ta hãy đi bộ một lúc cho ấm người.
Họ đi những
bước đều trên mặt đường đá, con đường này là tất cả những gì còn lại của một đại
lộ nổi tiếng nhất trên thế giới. Một vài người nông dân từ trong quán nhậu đi ra
để trở về nhà; có những chiếc xe đẩy chất đầy nông sản đi về phía thành Rome. Họ
không gặp ai khác nữa. Ở bên phải, ở bên trái của họ, những ngôi mộ lớn nổi bật
lên trong bóng tối. Cứ như vậy họ đi mãi tới khu hầm mộ Saint Calixte, và ở phía
trước mặt, họ nhìn thấy dưới ánh trăng đang lên cao hiện ra rõ ràng cái pháo đài
lớn, hình tròn Cecilia-metella. Burger đặt một bàn tay lên hông và dừng
lại.
- Chân anh dài hơn chân tôi, và anh là người đi bộ giỏi, - anh nói và
cười lớn. - Tôi nghĩ rằng chỗ mà chúng ta phải tách ra làm hai ngả cũng không xa
đây. Phải, chúng ta tới nơi rồi, sau cái quán ăn, nhìn kìa, đường không rộng
lắm; đế tôi đi trước; anh bước theo tôi.
Anh ta đốt đèn lên, con đường chật
hẹp, khúc khuỷu chạy vòng vèo giữa các bãi lầy của miền Campanie. Cái cống nước
lớn của thành La Mã cổ xưa nằm yên như một con sâu khổng lồ trên cảnh vật dưới
ánh trăng. Hai người đi qua dưới một vòm cao và đi men theo bức tường vòng tròn,
tường này đánh dấu vị trí của đấu trường cổ xưa. Sau cùng Burger dừng lại trước
một cái chuồng bò nằm chơ vơ giữa đồng quê bát ngát, rồi anh móc trong túi ra
một cái chìa khóa.
Kennedy kêu lên:
- Anh không làm cho tôi tưởng rằng các
hầm mộ của anh nằm bên trong một căn nhà chứ!
- Có chứ, lối vào. Đây là những
thứ bảo vệ cho chúng ta chống lại bọn tò mò.
- Ông chủ nhà có biết chuyện này
không?
- Không, ông ta có tìm thấy một hai vật mà tính chất của chúng làm cho
tôi nghĩ rằng cái chuồng bò này đã dược xây cất ngay bên trên một lối vào của
những hầm mộ. Do đó tôi đã thuê cái chuồng bò và tự tay tôi đã tiến hành việc
đào bới. Vào đi, và hãy đóng cửa lại nhé...
Hai người đang ở trong một tòa
nhà dài và trống rỗng, những cái chậu và những cái máng treo trên một trong các
bức tường. Burger đặt cái đèn xuống đất và lấy áo măng tô che nó lại, trừ một
phía đế hở.
Anh nói:
- Nếu có kẻ nào nhìn thấy ánh đèn trong chỗ hẻo lánh
này thì những cái miệng tha hồ mà mách lẻo. Chỉ cần anh giúp tôi khiêng các tấm
ván này ra...
Những tấm ván ở một góc đã được gỡ đinh ra; hai nhà khảo cổ lần
lượt dựng chúng vào tường. Trước mặt họ hiện ra một lỗ vuông, bên trong lỗ đó có
một cầu thang với các bậc bằng đá cũ kỹ dẫn xuống phía sâu thẳm của lòng
đất.
- Cấn thận? - Burger nói lớn với Kennedy trong khi anh chàng này quá nôn
nóng bước ngay xuống mấy bực đầu tiên. - Dưới đó là một cấm địa thật sự đó: nếu
anh đi lạc thì có đến một trăm phần trăm rủi ro là không bao giờ anh tìm ra
đường về nữa. Hãy đợi tôi mang đèn tới.
- Nếu quả là nó rắc rối như vậy thì
làm thế nào mà anh chỉ có một mình tự ra vào được?
- Lúc đầu có nhiều lần
suýt nữa tôi đã bị lạc, nhưng rồi tôi học cách nhận ra lối đi. Cái mê cung này
đã được kiến tạo theo một sơ đồ khá rõ ràng, nhưng kẻ nào đi lạc mà không có đèn
thì không tài nào tìm thấy đường ra. Ngay cả bây giờ tôi còn phải thả một cuộn
dây phía sau khi tôi đi sâu xuống. Trông kìa, mỗi hành lang này được phân ra và
còn phân ra nhỏ hơn hàng chục lần, mỗi lần hàng trăm thước...
Ở sáu hay bảy
thước phía dưới sàn chuồng bò, họ tới một căn phòng vuông khoét vào đá vôi mềm.
Ngọn đèn chiếu ra một ánh sáng nhỏ lung linh trên các vách tường màu nâu đã rạn
nứt hết. Ở tất cả mọi phía đều hiện ra những hành lang tối om đi từ cái ngã tư
này.
- … Anh phải theo sát bên tôi, anh bạn – Burger ra lệnh - Chớ có dừng
bước để nhìn một vật gì trên đường đi, vì tôi sẽ dẫn anh tới một nơi mà anh sẽ
trông thấy nhiều thứ hơn là tất cá những thứ anh có thể thấy trong các hành
lang. Nếu ta đi thắng tới đó thì ta sẽ tiết kiệm được thì giờ.
Anh đi vào một
trong các hành lang. Anh chàng người Anh đi theo sát gót. Cứ một lúc là cái hành
lang lại tẻ ra làm hai lối, nhưng Burger không dừng chân và cùng không bao giờ
ngần ngừ: đúng là anh đã có những dấu bí mật làm tiêu điểm. Suốt dọc các bức
tường, chồng chất lên nhau như những giường ngủ trên một con tàu của các dân di
cư, những người Cơ đốc giáo của La Mã cổ xưa nằm yên nghỉ. Ánh sáng vàng vọt của
cái đèn soi rõ những khuôn mặt nhăn nhúm của những xác ướp, làm óng ánh những
cái sọ tròn và những cánh tay dài và trắng bắt chéo trên những bộ ngực trơ
xương. Kennedy phóng ra những cái nhìn đầy nuối tiếc và ham muốn về phía những
hàng chữ nhiều vô số kể, những bình đựng tro cốt, những tranh ảnh trang trí,
những quần áo, những đồ dùng vẫn nằm y nguyên như lúc những bàn tay sùng tín đã
đặt chúng ở đó hàng nhiều thế kỷ trước. Ngay lúc vừa nhìn thấy, anh đã nghĩ chắc
chắn rằng đây là những hầm mộ của một sự giàu sang hiếm có chứa đựng một số
lượng rất lớn những di tích của thời đế quốc La Mã.
- Những cái đèn của anh
tắt đi thì làm sao? – Anh hỏi trong khi họ vội vã đi tới nơi mà Burger đã
chỉ.
- Tôi có một cây nến để dự phòng và một bao diêm trong túi. À, anh
Kennedy, anh có mang theo diêm không?
- Không. Anh phải cho tôi vài que mới
được.
- Ồ, có gì đáng kể? Không vì lý do nào mà chúng ta phải rời xa
nhau.
- Chúng ta sẽ đi tới đâu? Tôi thấy hình như chúng ta đã đi khoảng bốn
trăm thước rồi, phải không?
- Tôi nghĩ rằng nhiều hơn thế. Những dãy mộ này
dài vô tận... ít nhất là tôi chưa thấy chỗ tận cùng của nó. Nhưng vì bây giờ
chúng ta đi tới một chỗ ngoắt ngoéo tôi phải thả cuộn dây ra.
Anh buộc một
đầu sợi dây vào ruột hòn đá nhô ra rồi nhét cuộn dây vào bên trong áo măng tô và
cứ bước tới đâu thì nhả nó ra tới đó. Kennedy nhận thấy sự thận trọng này không
phải là vô ích, vì các lối đi mỗi lúc càng phức tạp thêm tạo thành một mạng lưới
những con đường luôn luôn cắt ngang nhau. Nhưng tất cả mọi con đường đều dẫn tới
một cái phòng lớn hình tròn, ở cuối phòng này có một cái bệ vuông mà một bên
được che kín bằng một phiến cẩm thạch.
- Chúa ơi! - Kennedy kêu lên trong
niềm sảng khoái - Đây là một bàn thờ của người Cơ đốc: không chừng là cái bàn
thờ cổ xưa nhất. Cây thánh giá nhỏ của lễ phong thánh được khắc trên góc này.
Chắc chắn là cái phòng hình tròn này đã được dùng làm giáo đường!
- Đúng vậy!
- Burger đáp lại - Nếu tôi có nhiều thì giờ, tôi sẽ chỉ cho anh thảy tất cả
những cái xác được chôn trong các hốc dọc theo dãy tường: đó là xác của các vị
giáo hoàng và giám mục đầu tiên của Giáo hội, cùng với các mũ mão, pháp trượng,
y phục tôn giáo của các ngài. Này, chẳng hạn hãy nhìn cái xác kia
xem...
Kennedy bước tới và ngắm nghía một cái đầu tái nhợt tỳ lên một cây
pháp trượng đã nát thành bụi.
- Tuyệt diệu! - Anh thốt lên với một giọng nói
vang dội cả những vách của khung vòm - Theo kinh nghiệm riêng của tôi, đây là
việc có một không hai. Anh Burger, đem cái đèn gần lại đi: tôi muốn được xem tất
cả những cái xác.
Nhưng anh chàng người Đức lại đi tới đầu bên kia của căn
phòng và anh ta đứng ở giữa cái vòng ánh sáng vàng vọt.
- Anh có biết từ chỗ
này tới cầu thang có bao nhiêu chỗ rẽ làm ta lầm lạc không? - Anh ta hỏi - Hơn
hai ngàn chỗ! Chắc chắn đó là một trong các phương tiện mà những người Cơ đốc đã
dùng để tự bảo vệ cho họ. Giả dụ là ở chỗ này một người có mang đèn đi nữa thì
anh ta cũng chỉ có cơ may một phần trên hai ngàn là sẽ tìm được lối ra. Và nếu
không có đèn thì còn khó hơn rất nhiều?
- Đúng vậy!
- Bóng tối thật kinh
khủng! Đã có một lần tôi thử nghiệm nó. Ta hãy thử một lần nữa.
Anh ta cúi
xuống gần cái đèn và ngay tức thì như có một bàn tay vô hình bưng kín hai mắt
của Kennedy. Trước giờ phút này không bao giờ anh biết thế nào là bóng tối. Bây
giờ thì anh có cảm tưởng là nó dính chặt vào anh, nó làm anh nghẹt thở, nó là
một chướng ngại vững chắc ngăn cản không cho người anh cử động, bước đi. Anh
dang hai tay ra để đẩy lui nó.
- Thế là đủ rồi, Burger! Cho lại chút ánh sáng
đi.
Nhưng người bạn của anh bật cười lớn. Trong căn phòng hình tròn này,
tiếng cười của anh ta giống như đồng thời phát ra từ mọi phía.
- Anh bạn
Kennedy à, chắc anh khó chịu lắm phải không?
- Không sao, anh bạn ạ! Hãy đốt
đèn lên đi!
- Thật là kỳ cục, Kennedy à. Nghe tiếng động tôi hoàn toàn không
định được hướng anh đang đứng. Còn anh, anh có thể đoán được tôi đang ở chỗ nào
không?
- Không. Tôi có cảm tưởng là anh đang đứng ở khắp mọi nơi chung quanh
tôi.
- Nếu tôi không nắm lấy sợi dây thì tôi sẽ không biết phải làm thế nào
để ra khỏi chỗ này.
- Tôi nghi ngờ về chuyện đó. Thôi đi, anh bạn, đánh lên
một que diêm đi! Ta phải chấm dứt trò chơi kỳ cục này.
- Anh Kennedy này, hãy
nói đi. Tôi nghĩ rằng có hai điều mà anh đặc liệt thích thú: sự mạo hiểm, và một
trở ngại để vượt qua. Sự mạo hiếm sẽ là việc anh phải tìm một con đường để ra
khỏi những hầm mộ này. Điều trở ngại sẽ là bóng tối và hai ngàn lối rẽ lúc nào
cũng làm cho ta lầm lạc. Nhưng anh không cần vội vã; anh còn nhiều thì giờ mà.
Khi anh dừng lại nghỉ, tôi mong rằng anh sẽ nghĩ một chút tới cô Mary
Saunderson, và anh sẽ duyệt xét lại lương tâm xem anh có hoàn toàn chung thủy
với cô ấy không.
Kennedy gầm lên.
- Đồ ác quỷ! Anh muốn nói gì đó?
Anh
chàng người Anh chạy vòng quanh, vẽ ra những vòng tròn nhỏ, nhưng với hai bàn
tay anh chỉ quờ thấy mà đêm.
- Tạm biệt - tiếng nói mỉa mai của Burger vang
lên, lúc này anh ta dã đi một quãng xa, - Kennedy ạ, ngay cả sau khi đã nghe các
sự việc anh kể lại, tôi thật sự vẫn không tin là anh đã xử sự đúng đắn với “cô
gái trẻ” trong câu chuyện. Và tôi thấy hình như anh còn không biết một chi tiết
nhỏ: tôi phải bổ sung vào chỗ thiếu sót dó. Cô Mary Saunderson đã hứa hôn với
một gã sinh viên nghèo nàn không có gì xuất sắc lắm; gã ta tên là Julius
Burger.
Ở một chỗ nào đó có tiếng sột soạt nghe không rõ ràng là tiếng gì,
tiếng động nhẹ của một bàn chân vấp phải một hòn đá, rồi thì sự im lặng trở lại
trong cái giáo đường Cơ đốc cũ kỹ này, một sự im lặng bất động và nặng nề bao
trùm lên Kennedy như nước bao trùm lên một kẻ chết chìm vậy.
Hai tháng sau,
bài báo ngắn sau đây được lần lượt đăng trên báo chí Âu châu.
“Một trong
những sự phát hiện thú vị nhất trong những năm vừa qua có liên quan tới các hầm
mộ mới ở La Mã, gần mạn Đông của các khung vòm nổi tiếng Saint Calixte. Sự tìm
ra khu mộ địa quan trọng này, nơi cực kỳ phong phú về các dấu tích thời khởi đầu
kỷ nguyên Cơ đốc, là nhờ vào nghị lực và sự tinh tế của tiến sĩ Julius Burger,
nhà khảo cổ học trẻ tuổi người Đức là người đang chinh phục ngôi vị thứ nhất
trong số các nhà bác học chuyên nghiên cứu về La Mã cổ xưa. Mặc dù đã là người
trước nhất công bố bản tường trình về sự phát hiện này, hình như tiến sĩ Burger
đã bị dẫn trước bởi một nhà sưu khảo kém may mắn hơn. Vài tuần lễ mới đây, ông
Kennedy, một nhà khảo cổ nổi tiếng người Anh đã đột nhiên biến mất khỏi căn hộ
của ông tại chung cư Corso. Người ta đặt ra một liên hệ giữa sự mất tích của ông
và một vụ tai tiếng mới đây là điều có thể làm cho ông rời khỏi Rome. Bây giờ
mới rõ rằng thật sự ông đã là nạn nhân của lòng hăng say về môn khảo cổ. Xác ông
đã được phát hiện ở giữa các hầm mộ mới; qua tình trạng các bàn chân và đôi giày
của ông, người ta biết chắc là ông đã phải đi bộ ngày này qua ngày khác trong
các hành lang quanh co, là những thứ làm cho việc thám hiểm nơi mộ địa rất nguy
hiểm. Với một sự khinh suất không thể tưởng tượng được, người quá cố đã đi vào
mê cung này không có nến, không có diêm (ít nhất là theo những sự khám nghiệm
đầu tiên) và cái chết của ông là hậu quả của sự liều lĩnh của ông. Điều làm cho
câu chuyện buồn này thêm đau đớn hơn là việc tiến sĩ Julius Burger là bạn chí
thiết của ông Kennedy. Sự vui mừng mà ông được hưởng một cách chính đáng về khám
phá phi thường này đã trở thành u ám vì số phận khủng khiếp của người đồng
nghiệp và bạn thân của ông.”